به نام او که یادش آرام بخش دلهاست
خاطرات تلخ گذشته و ترس از آینده منشا بسیاری از نگرانی هاست. کسی که پیوسته در حسرت فرصت های از دست رفته آرام و قرار ندارد مانند گم شده ای در بیابان وسیع همواره به پشت سر نظر می افکند و اشتباهات و شکست های گذشته را در ذهنش مرور می کند. طبیعی است از این ره گذر، بهره ای جز خستگی روحی و فرسودگی جان و به تحلیل رفتن قوای درون عاید او نمی شود؛ همان طوری که توجه بی حد به آینده ای مجهول و ترس از حوادث آن، آرامش را از انسان سلب می کند. امام علی(ع) می فرماید:کسی که می ترسد از زندگی آرام و دل پذیر محروم است. روانشناسان توصیه ای می کنند که چهارده قرن پیش پیشوایان دین و تعالیم آسمانی اسلام به پیروان خود سفارش کرده اند. امام صادق(ع) می فرماید:ایام زندگی سه روز است:روزی که گذشته و برگشت ندارد، روزی که هم اکنون موجود است و باید آن را مغتنم شمرد و فردایی که نیامده و تنها آرزوی آن در دست مردم است.
برای غلبه بر نگرانی باید درهای دیروز و فردا را به روی خویش ببندیم و به وظیفه امروز بیندیشیم و «عبرت» را جایگزین «حسرت» برگذشته و «تدبیر» را جانشین «بیم» از آینده کنیم. توجه به زمان حال به معنی بی تفاوتی به زمان آینده نیست. تدبیر و آینده نگری لازمه زندگی سالم برای همه ی انسان هاست، اما احتیاط و تدبیر، حد واندازه ای دارد که اگراز آن حد گذشت، بی شک به وسواس و تردید منتهی می شود و مانع تحرک و فعالیت می گردد.
امام عسکری(ع) می فرمایند:سخاوت اندازه ای دارد که اگر از آن بگذرد، اسراف است. آینده نگری و احتیاط کاری حدی دارد که اگر از آن حد بگذرد، ترس است.
بنابراین عبرت آموزی و برنامه ریزی با غم و اندوه و خوف از آینده تفاوت دارد. برخی از مردم هنگام صرف غذا در این اندیشه اند که آیا دسر مناسبی در انتظارشان هست یا نه، در نتیجه از خوردن غذا لذتی نمی برند. چنین افرادی پیوسته به فکر آنند که در لحظه های آینده برای شان چه پیش می آید؟ و هرلحظه احساس می کنند که چیزی کم دارند.
انسان با هر انتخابی که در طول روز می کند از امیال متعددی محروم می شود. مانند وقتی شما تصمیم می گیرید که فیلمی در تلویزیون تماشا کنید از یک شبکه استفاده می کنید از بقیه شبکه ها محروم می مانید. بنابراین باید برای رسیدن به هر خواسته ای خیلی هزینه بپردازید. انسان عاقل باید حساب و کتاب کند و ببیند چه چیز را فدای چه چیزی می کند؟ با تمرین و مرور بر اعمال و رفتارهایش باید آن هدف های والا که عقلانیت ما آن ها را امضا می کند انجام داد. این ها نیاز به تقویت اراده دارد…
